Tag Archive : Gaeltacht

An Ghéarchéim Tithíochta i nGaeltacht na nDéise

Suite ar leithinis idir Dún Garbhán is An Aird Mhóir ar an gcósta d’iarthar Chontae Phort Láirge tá Gaeltacht na nDéise mar cheann de’s na Gaeltachtaí is lú sa tír. 

Mar thearmann beag i gcomhair na canúna áitiúla, Gaelainn na nDéise, canúint a bhí scaipthe thar oirthear chúige Mumhan is beagáinín de chúige Laighean, níl ach dhá pharóiste fós á labhairt, an Rinn agus an Sean-Phobal. Tá tábhacht mhór ag baint leis an nGaeltacht seo ós rud é gurb í an t-aon Ghaeltacht in oirdheisceart na tíre le leanúnachas cultúir a théann leis an gcanúint siar na céadta bliain. 

Cé go bhfuil ár nGaeltachtaí go léir in ainm a bheith (ceaptha a bheith) mar thearmann i gcomhair na teanga is an phobail a labhraíonn í, tá sé soiléir d’an-chuid daoine fé’n am seo nach bhfuil fíor-chosaintí i bhfeidhm do mhuintir na Gaeltachta in aghaidh an ghéarchéim tithíochta is an phróisis uaislithe, an fhadhb is práinní atá ar an gcéad ghlúin eile le Gaelainn ar a gcuid bheola. 

Le blianta beaga anuas is sinne an t-aon cheantar Gaeltachta ina bhfuil úsáid na Gaelainne ag fás, go háirithe i measc iad siúd atá fé 18 mbliana d’aois.

Le 467 gcainteoir laethúla Gaelainne, 0 tithe inacmhainne ar fáil do theaghlaigh ón gceantar agus 94 thigh saoire sa Rinn agus an Sean-Phobal tá sé soiléir go bhfuil an teanga láidir go fóill ach go bhfuil sé millteach deacair ar dhaoine fásta, agus do theaghlaigh óga ach go háirithe, postanna agus tithíocht a fháil sa cheantar. 

Tóg an tigh seo ar fhíor-imeall na Gaeltachta sa Sean-Phobal ar an teorainn leis an gcéad pharóiste eile. Tá sé 14 km ón Rinn, áit ina mbíonn na tithe i bhfad níos costasaí, ach fós féin tá €365,000 air. Murab é seo sampla maith den phróiseas uaislithe agus den ghéarchéim tithíochta inacmhainne sa cheantar níl a fhios agam cá bhféadfaí sampla níos fearr a fháil: 

“Dragonfly cottage is a unique, colourful home situated in the Waterford Gaeltacht. The original structure of this beautiful build was constructed in the 1930s and was extended to what it is today in the 90s. Dragonfly Cottage is light filled and eclectically decorated. It sits sympathetically in its tranquil pastoral surroundings.”

Aistriúchán díreach gan bholscaireacht: is tigh sóisialta é seo le hacra a tógadh don lucht oibre sna 1930dí. Anois mar thigh faoi úinéireacht phríobháideach tá sé ar díol d’éinne ar bith ach tá praghas d’aon tríú de mhilliún air. 

An bhfuil aon rud ar siúl ag pobal na nDéise chun troid ar son tithe inacmhainne do theaghlaigh ón gceantar? 

I bhfocal amháin mar fhreagra dhuit: “Thá”, mar a deirtear sa cheantar seo.

Cé go bhfuil talamh ar fáil sa Rinn ag Údarás na Gaeltachta agus meitheal tithíochta i bhfeidhm le cúpla bliain anuas tá scéal casta is fada ag dul leis: 

Mar chuid den phlean teanga, tá meitheal tithíochta curtha ar bun ag Comhlacht Forbartha na nDéise chun scéim tithíochta inacmhainne a bhunú sa cheantar.

Tá dúshláin mhóra le sárú ag Údarás na Gaeltachta le togra na nDéise a thabhairt chun cinn. Baineann na dúshláin is mó le talamh stáit a dhíol agus maorlathas ó thaobh tithe inacmhainne a chur ar fáil. 

I mí Dheireadh Fómhair anuraidh scríobh Údarás na Gaeltachta chuig Roinn na Gaeltachta ag fiosrú an bhféadfadh siad an talamh sa Roinn a thabhairt ar láimh do chomhlacht forbartha na nDéise. 

Chuir an Roinn rialacha a bhain le talamh stáit a dhíol ar a gcuid súile agus dúirt siad go bhfiosródh siad an cheist leis an Roinn Tithíochta. 

I mí na Samhna d’fhiafraigh an tÚdarás an dtiocfadh leo an talamh a dhíol ar bhealach a bheadh ag teacht le rialacha an stáit, ach nuair a tháinig soiléiriú ó na ranna éagsúla dúradh leo go raibh obair go leor le déanamh sula ndéanfaí aon chinneadh faoi thogra na nDéise. 

Comhairlíodh don Údarás go bhféadfaí rialacha an stáit a bhriseadh dá ndíolfaí an talamh ar phraghas íseal nó dá gcuirfí coinníollacha casta le hiarratais a d’fhágfadh nach n-éireodh ach le dream amháin. 

Dúradh leo go gcaithfí an talamh a thairiscint d’eagraíocht stáit eile ar dtús sula gcuirfí ar an margadh é. Dúradh leis an Údarás go mbeadh orthu plean a aontú le Comhairle Contae Phort Láirge agus go mbeadh an moladh ag brath ar riachtanas tithíochta an cheantair, ar stádas zónála an talaimh agus ar phlean forbartha an chontae.

Sa chás go n-éireodh leis an Údarás an talamh a chur ar an margadh, dúradh leo a chinntiú nach mbeadh an ceannaitheoir ábalta an talamh a dhíol ar aghaidh ag praghas níos airde gan coinníollacha teanna agus a chinntiú nach dtitfeadh an costas ar an stát dá dteipfeadh ar an togra.

I ráiteas dúirt Comhairle Contae Phort Láirge nár pléadh an cheist le hÚdarás na Gaeltachta go fóill. Sin ráite, dúirt siad go n-aithníonn siad go bhfuil fadhb le praghas na dtithe i nGaeltacht na nDéise agus go mbreathnódh siad an féidir tithe a chur ar fáil ar phraghas inacmhainne amach anseo ach an t-airgead a bheith ar fáil ón rialtas.

Deirtear i gclár teilifíse 7 Lá ar TG4 go bhfuil an tÚdarás ag iarraidh teacht ar réiteach leis an nGníomhaireacht Forbartha Talún agus an Roinn Tithíochta.

Tá sé i gceist ag an stát 54,000 teach inacmhainne a thógáil faoin bhliain 2030 ach an éireoidh leo scéim ar leith a chur ar fáil do phobal labhartha na Gaeilge? 

Mar sin, tar éis an maorlathas sin a léamh tá muid thar náis go dtí an áit ina thosnaíomar san alt: tá an dualgas ar an stát amháin díonta a chur thar cheann na ndaoine, sna Gaeltachtaí ach go háirithe. 

Tá súil agam go n-athraíonn cúrsaí tithíochta go mear (go tapúil) anseo sna Déise ach ní bheinn ag breathnú ar Dháil atá lán de thiarnaí talún chun é sin a réiteach.

Braitheann sé go hiomlán ar an spiorad meithle atá ag an bpobal seo agus an méid misnigh atá acu chun troid le heastáit beag a thógáil i gcomhair na dteaghlach áitiúil le Gaelainn.

Tuairisc ar agóid tithíochta ar son na Gaeltachta

Bhí baill Misneach ag agóid ar son chearta teanga, cearta pleanála agus cearta tithíochta a d’eagraigh Todhchaí na Tuaithe, Breandán Ó Beaglaoich agus muintir Chorca Dhuibhe inné (30/09/2021). Bhí slua réasúnta ann de 100-150 duine lasmuigh de Theach Laighean.

Reáchtáladh an agóid i ngiorracht do dhá agóid eile a bhí ag titim amach ar an láthair chéanna. Ceann amháin a bhain le hOspidéal an Uaimh, agus ceann eile a bhain le cúrsaí tithíochta chomh maith, ‘sé sin agóid mar gheall ar an scannal mica agus pyrite.

Bhí neart clúdach ó na meáin d’agóid Todhchaí na Tuaithe. Reáchtáladh seisiún ceoil ar feadh cuid den am, rud a chur le hatmaisféar na hagóide. An ceart le maireachtáil sa Ghaeltacht do mhuintir na Gaeltachta a bhí mar phríomhéileamh ag an lucht agóide.

Is féidir éisteacht le hagallaimh a chuireamar ar Bhreandán píosa ó shin faoi na ceisteanna úd anseo

I dteannta Mhisneach, bhí baill Chonradh na Gaeilge, baill an Rabharta Ghlais, Sinn Féin, comhairleoirí neamhspleácha, dreamanna ó Ghaeltachtaí eile amhail Ráth Chairn agus Cois Fharraige, agus Gaeil aonaracha sa slua.

Bhí Michael Healy-Rae le feiceáil sa slua ar feadh tréimhse chomh maith. Má bhaintear an téip dhearg den phróiseas tógála i nGaeltacht Chiarraí rachaidh sé chun leasa siúd agus comhlacht gléasra tógála a dheartháir.

Bíodh sin mar atá, i dtuairim Mhisneach, tá ceist na tithíochta sa Ghaeltacht ar cheann de na gaid is gaire do scornach na Gaeilge trí chéile sa lá atá inniu ann.

Ní gá dúinn trácht ar na himpleachtaí a bheadh ag bás na Gaeltachta ar an nGaeilge trí chéile – ar an saibhreas teanga, ar an nGaelscolaíocht, ar na meáin chumarsáide Gaeilge, ar mheanma na nGael.

I ndáiríre, níor chóir go bhfágfaí é faoi dhream beag deonach amháin, nó pearsantacht aonair amháin, amhail Todhchaí na Tuaithe agus Breandán Ó Beaglaoich, feachtas den sórt seo a eagrú.

Is mithid do na ceanneagraíochtaí uilig a ndícheall a dhéanamh feachtas leanúnach den sórt seo a thiomáint, óir tá acmhainní daonna, scileanna agus am acusan nach bhfuil ag grúpaí deonacha. 

Tá pleananna maithe thithíochta déanta cheana, ach caithfear feachtas ar an talamh sa Ghaeltacht agus sna bailte a bheith taobh thiar de na moltaí sin – feachtas a chuireann brú ceart ar na polaiteoirí ó na sráideanna agus a dhíríonn ar an mbánú tuaithe fud fad na tíre seachas sa Ghaeltacht amháin.

Tá Misneach ag déanamh ar ndícheall feachtas dá shórt a thógáil aineoinn na constaicí atá romhainn.

Tá spriocanna agus éilimh na hagóide a bhí ar siúl inné leagtha amach go beacht anseo:

PRÍOMHAIDHMEANNA THODHCHAÍ NA TUAITHE 

1. Go mbeadh Gaelainn líofa agus sárthuiscint ar thionchar an phróiséas phleanála ar  labhairt laethúil na Gaelainne sna ceantair Ghaeltachta ag pleanálaithe na Comhairle  Contae atá ag feidhmiú sna ceantracha Gaeltachta. 

2. Go mbeadh ar chumas iarrthóirí Gaeltachta a gcuid gnó go léir leis an údarás áitiúil a  dhéanamh trí mheán na Gaelainne – idir chruinnithe agus comhfhreagras scríofa.  

3. Go dtabharfaí aitheantas do bhailte fearainn na Gaeltachta mar aonaid phleanála fé leith agus go ndéanfaí limistéir fé leith le haghaidh tithíochta a zónáil laistigh de gach  baile fearainn chun tacú le patrún lonnaíochta traidisiúnta na Gaeltachta. 

4. Go gcuirfí tionchar teanga an iarrthóra san áireamh agus breithiúnas á thabhairt ag an  údarás áitiúil ar iarratais phleanála sa Ghaeltacht.  

5. Go scríobhfaí plean tithíochta don nGaeltacht, ar mhúnla pleananna tithíochta atá i  bhfeidhm in áiteanna eile san Aontas Eorpach1agus sa Ríocht Aontaithe,2chun tacú  le muintir na háite agus le lucht labhartha na Gaelainne tithe cónaithe a cheannach  agus a thógaint fén dtuaith sa Ghaeltacht.  

6. Go ndéanfaí ceangal láidir oifigiúil idir polasaithe tithíochta agus an phleanáil teangan  sa Ghaeltacht, .i. go mbeadh sé d’iachall ar na húdaráis phleanála Gaeltachta  athbhreithniú bliantúil a dhéanamh ar an dtionchar atá ag na cinntí pleanála sa  Ghaeltacht ar labhairt laethúil na Gaelainne sa Ghaeltacht.

An Tithíocht: Bunriachtanas Beatha Teanga

Mar chuid de Meitheal Misneach beidh muid ag reáchtáil caint ar Zoom a thugann aghaidh ar cheann de na ceisteanna is práinní in Éirinn agus i dtíortha eile ina bhfuil pobal teanga mhionlaithe – ‘sé sin ceist na tithíochta.

Teideal an phléphainéil ná “An Tithíocht: Bunriachtanas Beatha Teanga”

Beidh sé ar siúil Dé Sathairn an 13ú Feabhra ag a 3 i.n. ar Zoom.

Más mian leat clárú don ócáid seo seol d’ainm chugainn tríd r-phost a sheoladh chuig eolas@misneachabu.ie agus seolfar an nasc Zoom chaoi chugat.

Tá gníomhaithe againn ó cheantracha Gaeltachta in Éirinn, in Albain agus ó phobail Bhreatnaise sa Bhreatain Bheag chun léargas a thabhairt ar na coinníollacha agus na feachtais éagsúla sna dúichí s’acu féin.

Is cinnte go mbeidh neart le foghlaim ag gníomhaithe pobail, Gaeil, agus daoine eile nach iad ón bpléphainéal spéisiúl seo.

Na cainteoirí:

Eilís Nic Eibhearáird; Ball den ghrúpa Caomhnú Ráth Chairn atá ag feachtasaíocht chun an ceantar Gaeltachta sin a choinneáil slán ó eastát tithíochta atá beartaithe a scriosfadh an ceantar ó thaobh na teanga de.

Elin Hywel; Tá Elin ina cathaoirleach ar ghrúpa oibre na bpobal inbhuanaithe i gCymdeithas agus is ball de Mhisneachd in Albain í freisin. Tá baint aici le Undod, grúpa neamhspleáchais radacaigh na Breataine Bige, chomh maith.

Cárthach Ó Faoláin; As Cill an Fhuarthainn i Rinn Ua gCuanach é Cárthach. Tá céim sa Dlí agus sa Ghaeilge aige ó Choláiste na hOllscoile, Corcaigh, agus tá Máistreacht ar bun aige sna hábhair chéanna. Scríobh sé aighneacht i gcoinne na forbartha tithíochta ina cheantar féin agus tá sé gníomhach i saol cultúrtha na háite.

Fiona Nic Ìosaig; Is as Uibhist do Fiona agus is ball í de Mhisneachd sna hOileáin Thiar in Albain. D’fhoilsigh Misneachd “Plean Radacach do Ghaeilge na hAlban” le blianta beaga anuas agus bíonn tionchar acu ar an ndioscúrsa faoin ngéarchéim teanga i nGaeltacht na hAlbain i gcónaí.

Más ball de MISNEACH thú agus más mian leat páirt a ghlacadh sa Mheitheal féin – a bheidh ar siúil idir 10 r.n. agus 2 i.n. an lá céanna – seol d’ainm chuig eolas@misneachabu.ie agus luaigh gur mhaith leat freastail ar an Meitheal

Cás Ráth Chairn

Tarraingíodh raic ar líne ag tús an tsamhraidh maidir le cead pleanála a thug an Bord Pleanála d’fhorbairt eastát tithíochta 28 teach agus teach ósta trí stór i gcroílár Ghaeltacht na Mí, Ráth Chairn.

Má mheasann tú gur ait an rud é cead pleanála a thabhairt d’fhorbairt den mhéad seo i mbaile chomh beag sin, bhuel, ní tú amháin a mheasann sin – mheas cigire an Bhoird Pleanála an rud céanna, ar an gcéad dul síos!

Is baile beag é Ráth Chairn — níl cónaí ach ar tuairim is 300 duine, nó níos lú ná sin fiú, i gcroílár Ráth Chairn. Níl éileamh ar na tithe nua seo, ach is í an fhadhb is mó a bhaineann leis an bhforbairt sheafóideach seo, an dochar a dhéanfadh sí don Ghaeilge sa cheantar.

Ar an gcéad dul síos, ní leor an coinníoll suarach teanga sa chead pleanála leis an nGaeilge a chosaint sa cheantar – agus is cinnte nach bonn sochtheangeolaíochta a bhí leis an gcoinníoll sin. Anuas air sin, fágann lúb ar lár sa choinníoll gur féidir leis an bhforbarthóir an coinníoll teanga a chur ar ceal, má aontaítear i scríbhinn é.

Sin é, a chairde, casadh sa scéal.

Ní hamháin go bhfuil an fhorbairt seo i bhfad rómhór do Ráth Chairn (agus go mbeadh an t-óstán ag dul in iomaíocht le mná tí an cheantair a chuireann seirbhís B’n’B ar fáil agus leis an gclub áitiúil!).

Ní hamháin nach leor an coinníoll teanga a luaitear sa chead pleanála leis an nGaeilge a chosaint.

Ní hamháin go raibh cigire an Bhoird Phleanála féin glan i gcoinne na forbartha seo.

Ach barr air sin ar fad, is féidir leis an bhforbarthóir féin cinneadh a dhéanamh gan an coinníoll teanga a chur i bhfeidhm ar chor ar bith.

Níl léamh, scríobh ná insint béil ar an dochar a dhéanfadh an fhorbairt seo don Ghaeilge sa Ghaeltacht álainn seo.

Ní bheadh cosaint ar bith aici in aghaidh an Bhéarla, go háirithe ós rud é gur cheantar beag é Ráth Chairn, atá timpeallaithe ag bailte gallda cheana féin. Ní hé go bhfuil muintir Ráth Chairn ag iarraidh daoine a choinneáil amach, ach caithfimid ár dteanga dhúchais a chosaint.

Ní i Ráth Chairn amháin atá a leithéid de sheafóid ag tarlú na laethanta seo. Cuireadh isteach ar chead pleanála sa Rinn, le heastát tithíochta 46 teach a fhorbairt.

Is cosúil, áfach, go bhfuil Comhairle Contae Port Láirge rud beag níos toilteanaí coinníollacha a leagan síos maidir le cosaint na Gaeilge sa cheantar ach is scéal eile é sin.

Beidh an chéad éisteacht eile d’athbhreithniú breithiúnach chás Ráth Chairn, a thosaigh i mí Mheán Fómhair na bliana seo, ar siúl ag tús mhí na Nollag.  

~ le Elisaveta Nic Eibhearáird

As Gníomh Tig Dóchas 

Tá go leor sa nuacht le déanaí a chráfadh do chroí. Ón coup sa Bholaiv go loscadh na hAmasóine sa Bhrasaíl. Ó mhórshiúilta faisisteacha sa Pholainn go coirloscadh sionagog i Meiriceá. Ó shlad i nGaza go slad sa Chordastáin. 

Ó champaí géibhinn sa tSín go campaí géibhinn sna Stáit. Tá an domhan ina chíor thuathail. Sin gan trácht ar neamhghníomhaíocht rialtais an domhain ar an ghéarchéim aeráide, rud a chuireann todhchaí an chine dhaonna féin i mbaol.

Tá ár seanfhadhbanna céanna ag Gaeil na hÉireann fosta – imeallú na teanga agus lucht a labhartha, rialtais atá fuar linn ar an lá is fearr ó dheas agus mioscaiseach féin linn ó thuaidh i dtólamh. 

Ar a mhullach sin tá an Ghaeltacht á bánú ag córas eacnamaíoch a mhairfidh fad agus a dhéanann sé brabús d’uasaicme na tíre. 

Is é an córas seo a d’fhág 10,264 duine, ag am a scríofa, gan teach ná dídean sa tír seo. Is é an córas céanna atá ag lúbadh ár seirbhísí slándála go pointe a mbriste.

Chan aon ionadh go bhfuil go leor daoine in ísle brí na laethanta seo. Cad é a thig le duine aonair a dhéanamh i gcoinne córais den chineál seo?

Go leor rudaí, mar a tharlaíonn sé.

Tugadh uchtach dúinn uilig nuair a foilsíodh pictiúr de chótaí fágtha ar Dhroichead na Leathphighne i mBaile Átha Cliath leis an mhána “tóg ceann más gá, fág ceann más féidir”, scríofa i mBéarla air. 

Cúis eile uchtaigh a bhí sa tacaíocht a fuair an feachtas seo, lena haischlib #WarmForWinter, ón phobal trí chéile. Gníomh as an ghnách a bhí ann a mheabhraigh dúinn uilig nach gá glacadh leis na cúinsí troma ina bhfuil muid fá láthair.

Fuair mo phobal féin, Cloich Chionnaola, ugach mór de shórt eile le déanaí nuair a bunaíodh dhá fhéile úra sa cheantar. Eagraíodh Féile Nasc na nGael i Mí na Samhna, tráth a dtáinig Gaeil as Albain anall chun a gcultúr agus a dteanga a roinnt linn. 

Eagrófar an chéad fhéile eile in Albain agus táthar ag súil go rachaidh Gaeil Thír Chonaill anonn fána coinne.

Tá sprioc dhifriúil ag Féile Scéalaíochta na Glaise, a bhí ar siúl ar an 13-14 Nollaig. Is é sin, traidisiún na scéalaíochta a athneartú agus a chur i lár an aonaigh aríst sa cheantar.

Tá ceacht in san fheachtas agus sna féilte thuasluaite seo don té a mhothaíonn nach bhfuil aon chumhacht ná tionchar acu ar fhadhbanna a phobail. Obair duine aonair nó grúpa fíorbheag ba chúis leo, rud a mheabhraíonn dúinn nach bhfuil gá le gluaiseacht ollmhór chun gníomh éifeachtach díreach a dhéanamh. 

Ina theannta sin, léiríonn siad nach tábhachtaí fadhb a réiteach ná rud inteacht níthiúil a dhéanamh fá dtaobh de.

Ní chuirfidh feachtas #WarmForWinter deireadh leis an ghéarchéim títhíochta ach chuir sé an cheist sin i mbéal an phobail aríst agus thug sé slí shoiléir, níthiúil do dhaoine rud inteacht a dhéanamh a chuideodh go díreach le daoine gan dídean fad agus a léirigh sé do na daoine céanna nach bhfuil dearmad iomlán déanta ag an saol mhór orthu. 

Spreag sé dóchas ionainn uilig.

Tá na féilteacha nuabhunaithe ag déanamh amhlaidh do mo phobal féin i gCloich Chionnaola. Pobal atá bánaithe ag an imirce is ea muid. Fothoradh den bhánú chéanna is ea an scrios atá déanta ar ghréasáin shóisialta an cheantair, rud a chuireann nósanna agus traidisiúin na háite i mbaol. 

Seanscéal agus meirg air is ea é seo sna ceantair Ghaeltachta agus níl réitiú simplí air.

Ba dheacair a shéanadh áfach go ndéanfaidh an dá fhéile seo an pobal, agus a ngréasáin shóisialta, a neartú agus go dtabharfaidh siad uchtach do phobal atá faoi chois le fada. 

Ní cóir beag is fiú a dhéanamh de sin. Tá súil agam féin go spreagfaidh siad pobail Ghaelacha eile féilte beaga úra a chur ar an fhód fosta.

Má fhágann fadhbanna móra an domhain in ísle brí thú, a chomradaí, níl leigheas níos fearr ann ná aicsean. Tá na mílte rud ann a thig linn a dhéanamh agus más gnímh bheaga féin iad, is fearrde iad ná bheith ag suí ar ár dtóineanna gan a dhath a dhéanamh.

Tusa a thuigeann riachtanais do phobail. Is tusa, mar sin, an duine is fearr an gníomh a dhéanamh a thacóidh leis an phobal chéanna.

Uchtach, mar sin, a chomradaí, is ná lig don éadóchas tú a fhágáil i do staic. Gineann gníomh dóchas. Spreagann sé daoine eile chun aicsin. 

Mar sin a chruthaítear meitheal, mar sin a neartaítear pobal, agus mar sin a thabharfar faoi na dúshláin mhóra atá romhainn – moll daoine difriúla ag obair ar scáth a chéile, moll gníomhartha beaga a bhainfeas athruithe móra amach.

Uchtach, a chomradaí, is ná lig don éadóchas tú a fhágáil i do staic.

Alt scríofa ag Sam Ó Fearraidh

Meitheal Misneach: Gaoth Dobhair

Beidh an eagraíocht feachtasaíochta Misneach ag teacht le chéile dá gcruinniú bliantúil, Meitheal Misneach, in Amharclann Ghaoth Dobhair i nGaeltacht Thír Chonaill ón 18-20ú Deireadh Fómhair.

Is grúpa radacach de chuid na heite clé é Misneach a chreideann go bhfuil dlúthnasc idir na trioblóidí atá ag bagairt ar inmharthanacht na Gaeltachta agus na fadhbanna eacnamaíochta, polaitiúla agus timpeallachta eile atá ag bagairt ar mhuintir na tíre agus an domhain mhóir. Dar leo gur ceart do phobal na Gaeilge seasamh láidir a dhéanamh in éadán pholasaithe nualiobrálacha nuachoilínaíocha an Stáit ar mhaithe leis an chumhacht a thógáil ar ais agus misneach a thabhairt don phobal arís.

Dúirt urlabhraí de chuid Mhinseach, Seanán Mac Aoidh, go:

“ndéanfar plé ar na mórcheisteanna agus na mioncheisteanna araon ag an Mheitheal seo, le cainteanna ar na dúshláin atá roimh Ghaeltacht Thír Chonaill agus cuid de na mórthrioblóidí eile cosúil le géarchéim na timpeallachta fosta. Beidh gníomhaithe ag teacht ó gach cúige in Éirinn comh maith le cuairteoirí as thar lear agus is iontach an deis í chun nasc a thógáil idir an ghluaiseacht idirnáisiúnta seo agus pobal misniúil Thír Chonaill. Misneach Abú!”.

Lean Mac Aoidh leis le rá:

“Tá Misneach gníomhach i bhfeachtais éagsúla ar son na Gaeltachta. Níl srian ar bith orainn mar eagraíocht cionn is nach nglacann muid le haon mhaoiniú stáit ach muid ag troid is ag tógáil ar ár gconlán féin ón talamh aníos. Creideann muid go hiomlán gurb é cás na Gaeltachta an gad is giorra don scornach ag na Gaeil, agus gur féidir éachtaí a dhéanamh dár bpobal, ach an fód a sheasamh agus troid chun tír níos cothroime a bhaint amach, tír ina gcuirtear luach ar dhaoine in áit bhrábús lucht an rachmais.

Beidh deis againn ag an Mheitheal seo an chéad chéim eile inár bhfeachtas ar son na Gaeltachta agus go leor eile a phlé. Beidh ceardlanna praiticiúla ann fá scileanna éagsúla, aoichainteoirí áitiúla agus idirnáisiúnta, chomh maith le seisiún ceoil agus craic san oíche.”

Le críochnú, dúirt sé:

“ag teacht leis an fhealsúnacht shóisialach atá ag Misneach, tá lúcháir orainn a rá go bhfuil Misneach sásta cuidiú airgid a thabhairt d’aon duine a mbeadh deacracht acu Meitheal Misneach a bhaint amach mar gheall ar fhadhbanna airgeadais. Beidh an liúntas seo ar fáil ach ríomhphost a chur chugainn ag eolas@misneachabu.ie ”

Tuilleadh eolais ó Sheanán Mac Aoidh, 0860644185 / 00447835811868

Buiséad 2019: seanphort Fhine Gael agus Chonradh na Gaeilge mar aon

Iontas na n-iontas, tá rialtas Fhine Gael tar éis loiceadh ar an nGaeltacht agus ar an nGaeilge arís sa mbuiséad is deireanaí a foilsíodh inné (9-10-2018). Cé go raibh €9 milliún á lorg ag Conradh na Gaeilge mar chuid dá bplean infheistíochta, níor gheall an rialtas ach trian de sin, €3 milliún.

Is léir ón mbuiséad seo, gur chun leasa lucht an rachmais atá an rialtas agus faoiseamh cánach tugtha do thiarnaí talún acu. Tá €1.5 billiún curtha ‘ar leataobh’ ag an Aire Airgeadais Pascal Donohoe ‘do lá na coise tinne’, amhail is nach bhfuil géarchéimeanna ann sna córais tithíochta agus leighis, sa Ghaeltacht, agus in go leor leor áiteachaí eile.

Read More

“Conas a tha Misneach?”  –  Obair na heagraíochta le bliain anuas

Ó bhí an Mheitheal dheireanach againn in Inis Oírr tuairim is bliain ó shin tá gníomhaithe Mhisneach tar éis roinnt mhaith a chur i gcrích. Seo cuid de na buaicphointí.

Ní phléitear é leath sách minic, ach tá buiséad caipitil na Gaeltachta tite ó €75.7 milliún in 2008 go €10.9 milliún i mbliana. Mar sin, nuair a ceapadh 2018 mar “bhliain na Gaeilge” rinne muid teagmháil leis na meáin Ghaeilge agus le Conradh na Gaeilge ag moladh go ndéanfaí “bliain éirí amach na nGael” den bhliain agus go n-eagrófaí sraith agóidí le haird a tharraingt ar ghéarchéim na Gaeltachta. Mhol muid freisin go mbeadh an phríomhbhéim ar chás na Gaeltachta ag an mórshiúil “Beo”. Iontas na n-iontas, is beag aird a fuair muid ón gConradh! Read More

Meitheal Misneach: Corca Dhuibhne 28ú-30ú MF

A chomrádaithe, a thacaitheoirí, a Ghaela,
 
Tá an t-am tagtha arís do chruinniú bliaintúil MISNEACH. Is i dtreo Chúige Mumhan atá muid ag dul an uair seo agus Gaeltacht Chorca Dhuibhne le bheith mar áit chruinnithe againn. Mar is gnáth, beidh meascán de phlé daonlathach agus cainteanna poiblí ann, mar aon le neart siamsaíochta, ceoil agus craic.
 
Beidh imeachtaí an deireadh seachtaine ar siúil in Ionad Oidhreachta Chorca Dhuibhe i mBaile an Fheirtéaraigh idir an 28ú-30ú Meán Fómhair.

Read More

Gá le troid láidir chun na hoifigí poist a shábháilt

Deir an eagraíocht feachtasaíochta MISNEACH go bhfuil siad i dteagmháil le muintir na háite i nGaoth Dobhair agus sna Rosa agus áiteacha eile sa Ghaeltacht chomh maith lena lán-tacaíocht a ofráil maidir leis an fhógairt is déanaí faoi dhúnadh na n-oifigí poist sa cheantar.

De réir urlabhraí Mhisneach do Thír Chonaill, Oisín Mac Eó, is é bánú na tuaithe an bhagairt is mó ar inmharthanacht na Gaeltachta agus mar sin ar thodhchaí na teanga beo. Read More