Cuntas ar eachtra i stair lucht oibre Shasana agus na hÉireann
Is maith is eol do mhuintir na hÉireann faoi Dhomhnach na Fola a tharla i nDoire in 1972. Seans go bhfuil cur amach áirithe ag daoine ar Dhomhnach na Fola, 1913, nuair rinne póilíní i mBaile Átha Cliath ruathar ar lucht tacaíochta an ITGWU le linn Fhrithdhúnadh na bliana sin.
Ach is beag seans gur chuala mórán faoi Dhomhnach na Fola a tharla ar Chearnóg Trafalgar i Londain cothrom an ama seo den bhliain in 1887.
Nuair a chlis an córas caipitleach in 1873, rud ar athghlaodh ‘An Spealadh Fada’ (Long Depression), thit praghas an bhia – cruthaíodh neart imirce ón tuath i dtreo na gcathracha. Chuaigh fadhbanna sóisialta agus dífhostaíochta sna bailte i dtreis, agus, ar ball, tháinig borradh faoin ngluaiseacht shóisialach i Sasana sna 1880dí.
Sheas an ghluaiseacht in éadan droch-chaighdeáin maireachtála, droch-choinníollacha oibre agus bhochtaineacht lucht oibre na tíre. Thart faoin am céanna, bhí an ghluaiseacht ar son cearta talún agus neamhspleáchas na hÉireann go mór i mbéal lucht oibre Shasana.
Bhíodh sé de nós ag an Socialist Democratic Federation agus An Irish National League léirsithe rialta a eagrú ar Chearnóg Trafalgar, óir ba láthair lárnach agus shiombalach í.
D’éirigh teannas idir an stát agus gluaiseacht na n-oibrithe de bharr na n-agóidí móra rialta a cháin córas caipitleach Shasana. Chinn an stát cosc ar léirsithe i Mí Dheireadh Fómhair 1887. Rinne an ghluaiseacht shóisialach agus gluaiseacht na n-oibrithe neamhaird ar an gcinneadh agus eagraíodh léirsiú don 13 Samhain.
Bhí sé mar sprioc ag an léirsiú cur i gcoinne an choisc ar shaoirse comhlachais agus aird a tharraingt ar an dífhostaíocht ollmhór i Londain. Chomh maith leis sin, bhí sé mar aidhm ag an léirsiú tacaíocht a léiriú do William O’Brien, an náisiúnaí agus gníomhaí talún Éireannach, a gabhadh tamaillín roimhe sin.
Bhí go leor Éireannach i measc na n-oibrithe in Oirthear Chathair Londain an tráth sin chomh maith – mar sin bhí bá ar leith ann do streachailt na nÉireannach. Chruthaigh an léirsiú nasc cumhachtach idir na hagóidí ar son chearta an luchta oibre i Sasana agus an dlúthpháirtíocht frith-choilíneach.
Ar an lá, bhailigh 10,000 duine ar Chearnóg Trafalgar. I measc na gcinnirí, bhí leithéidí Eleanor Marx, Annie Besant, William Morris agus George Bernard Shaw. Bhí buairt ar leith ar na húdaráis go gcruthófaí nasc idir an ghluaiseacht náisiúnach in Éirinn agus fearg an luchta oibre i Londain.
I Mí Dheireadh Fómhair scríobh ceannasaí Póilíní Chathair Londain, Sir Charles Warren, chuig Herbert Matthews, an Rúnaí Baile, ag lorg 20,000 constábla speisialta chun déileáil le cruinnithe sóisialach i Londain. D’áitigh Warren go raibh ‘contúirt ollmhór’ ann go ndéanfaí ionsaí ar an sealúchas agus go raibh na cainteoirí ag na cruinnithe ‘ag moladh do na haicmí bochta saibhreas na huasaicme a sciobadh’.
Cuireadh 2,000 póilíní agus 400 saighdiúir, chomh maith le póilíní ar chapaill, ar an gcearnóg an lá sin chun an léirsiú a chuir faoi chois. Rinne cinnirí na léirsitheoirí iarracht an chearnóg a shroicheadh, ach sheas fórsaí an stáit idir iad agus a sprioc.
Rinne na póilíní ruathar ar an slua sula i bhfad. Maraíodh beirt léirsitheoirí, gortaíodh go leor eile agus gabhadh 200 duine. Scríobh Edward Carpenter, sóisialach agus file, a bhí ann ar an lá ina chuimhní cinn faoin eachtra:
‘I was in the Square at the time. The crowd was a most good-humoured, easy going, smiling crowd; but presently it was transformed. A regiment of mounted police came cantering up. The order had gone forth that we were to be kept moving. To keep a crowd moving is I believe a technical term for the process of riding roughshod in all directions, scattering, frightening and batoning the people.’
Bhí uafás ar sciar maith den phobal mar gheall ar an méid a tharla ar an 13 Samhain ar Chearnóg Trafalgar. Bhí Alfred Linnell ar cheann de na daoine a básaíodh nuair a shatail ceann de chapaill na bpóilíní air. D’fhreastail na mílte ar a shochraid agus cháin leithéidí an scríbhneora George Bernard Shaw agus an cheannaire shóisialaigh Annie Besant an rialtas.
Spreag Domhnach na Fola tuilleadh gníomhaíochtaí sóisialacha ar son cearta oibrithe agus saoirse cainte ar fud na Breataine. Ba chor cinniúnach Domhnach na Fola, 1887. Laistigh de scór bliain nó mar sin, tháinig brú mór ar pholaiteoirí Liobrálacha córas leasa shóisialaigh a bhunú de bharr na streachailte leanúnaí lena n-áirítear eachtraí ar nós Dhomhnach na Fola.
Tá díospóireacht mhór ag titim amach le déanaí maidir le “Cealú an Teaghlaigh” mar sprioc polaitíochta. Ach cad go díreach atá i gceist leis an mana sin?
Is as an ngluaiseacht feimineach a d’eascair sé, agus maíonn lucht tacaíochta na sprice sin gurb í institiúid patrarcach an teaghlaigh núicléach ceann des na bunchúiseanna is mó le go leor des na deacrachtaí atá inár sochaí.
Tagann an mana “Cuir Deireadh leis an Teaghlach” ó smaointí teoiricithe Marxacha agus feimineacha ar nós Silvia Federica, a chum an t-éileamh cáiliúil “Pá le haghaidh Obair Tí” siar sna seachtóidí.
Is éard atá i gceist leis an dtéarma “An Teaghlach Núicléach” ná an bhuníomhá a shamhlaítear d’fhormhór againn nuair a chloiseann muid an focal “clann” nó “teaghlach” – athair, máthair agus páistí. Ní áirítear sa mhúnla seo na seantuismitheoirí, uncail, aintíní, col ceathracha ná aon eagrúcháin clainne nach leanann gnáthnósanna heitrighnéasacha na buníomhá sin.
Clann de dhaoine geala lonnaithe i dteach leathscoite i mbruachbhaile éigin, le 2.5 páistí, an t-athair ag obair agus an mháthair ag ullmhú a chuid béilí, a shamhlaítear de ghnáth. Tá an íomhá seo tagtha chugainn ó scannáin agus na meáin chumarsáide, cé nach mar sin ar chor ar bith a tógadh cuid mhór againn.
Is éard a léirigh Federici agus a comrádaithe ná go bhfuil insititiúid na clainne núicléiche mar chuid lárnach d’athghiniúint shóisialta an chórais chaipitlíoch.
Is sa bhaile agus faoi chúram na mban de ghnáth a thógtar agus a chotaítear fir oibre na dtionscal caipitlíoch. Beathaítear iad, freastalaítear ar a gcuid riachtanas ar fad, tugtar dóibh tar éis an lá oibre, soláthraítear bia agus leaba agus éadaí glana dóibh, tugtar aire dóibh nuair atá siad tinn, gortaithe nó imithe in aois, agus sin uilig gan luach saothair ar bith ó lucht an rachmais – obair saor in aisce ar son an chórais chaipitlíoch, mar dhea.
Is bunchloch lárnach d’athghiniúint an chórais chaipitlíoch féin mar sin í an chlann – murach an obair chúraim sin, ní bheadh lucht oibre ann don chóras.
Ach níorbh í Federici an chéad teoiriceoir riamh le deireadh an teaghlaigh núicléach a mholadh mar sprioc pholaitiúil. Mhol Marx é fhéin cealú na clainne san Fhorógra Cummanach:
“Céard air a bhfuil teaghlach an lae inniu, an teaghlach buirgéiseach, bunaithe? Ar chaipiteal, ar leas príobháideach … Imeoidh an chlann le sruth le himeacht chaipitil.”
Níorbh é Marx an t-aon teoiriceoir de chuid an luath-Cummanachais a leag síos a chuid smaointí ar an gceist seo. Ina leabhar ‘Bunús an Teaghlaigh, an tSealúchais Príobháideach, agus an Stáit’ rinne a chomrádaí Friedrich Engels cur síos ar an nasc idir teacht chun cinn an teaghlaigh mhonagamaigh – agus an cos ar bolg a rinneadh ar mná ann – agus an stát chaipitlíoch. “Sa teaghlach”, dúirt sé, “is é an fear an buirgéiseach, is í an bhean a bhíonn in áit na prólatáireachta.”
Cuirtear i leith na clainne mar institiúid shóisialta chomh maith gurb ann a tharlaíonn cuid mhór den fhoréigean agus mí-úsáid ghnéis in aghaidh ban agus páistí sa tsochaí seo.
In ainneoin sin, tá brú nach beag ar dhaoine óga páirtí a lorg agus socrú síos leo ar chúiseanna airgeadais seachas cúiseanna rómánsúla – tá sé i bhfad níos deacra do dhaoine aonair morgáiste a fháil, ar an gcéad dul síos. Chomh maith le sin, tá sé an-deacair ar fad do dhaoine éalú ó chaidreamh mí-úsáide ar na cúiseanna díreach céanna, nuair atá baol ann go mbeidh siad gan dídean.
Ag an am céanna, déantar beag is fiú d’aon eagrúchán clainne eile nach gcloíonn leis an múnla atá leagtha amach ag na rialacha a bhaineann leis an dteaghlach núicléach – tuismitheoirí aonair, mná gan leanaí, lánúineacha aeracha, gaoil neamhmhonogamacha agus samplaí eile nach iad.
Ó aimsir Alexandra Kollontai i luathbhlianta an Aontais Shóivéadaigh ar aghaidh, b’éileamh lárnach de chuid na gluaiseachta feiminí é, ní hamháin go ndéanfadh fir an oiread oibre laistigh den teaghlach is a dhéanann mná, ach go gcruthófaí líonra leathan seirbhísí tacaíochta ar bhonn phobail, lasmuigh den teach.
Bhainfeadh a leithéad de ghreasán seirbhísí pobail go mór den bhrú ar mhná ó thaobh obair chúraim de, agus bhainfí an obair sin amach ón dteach agus ón dteaghlach núicléach dá bharr.
D’éiligh Kollantai agus na feiminigh a tháinig ina diaidh naíonra náisiúnaithe, cistineacha pobail, agus seirbhísí comharsanachta níocháin. An sprioc a bhí leis na scéimeanna sin ná ualach an obair chúraim a bhaint ó mhná, le spás a thabhairt dóibh páirt a ghlacadh i saol polaitiúil, sóisialta agus eacnamaíoch an phobail.
Chuige sin, ba ghá an teaghlach a chealú mar aonad geilleagrach a dhéanann cos ar bolg ar mhná agus orthu siúd atá difriúil.
In aimsir seo na déine agus an nualiobrálachais, tá níos mó seachas níos lú ag brath ar an dteaghlach núicléach, áfach. Le ciorruithe ar sheirbhísí pobail ar a raibh daoine, idir óg agus aosta, ag brath, tá breis brú ar an dteaghlach, agus ar mhná ach go háirithe, na bearnaí sin a líonadh.
Cás na Gaeilge
Ach más fíor sin uilig, agus más fíor gur gá an chlann a scriosadh mar institiúid geilleagrach chun cothrom na féinne a bhaint amach do gach éinne, an bhfuil baint ar bith aige sin le cás na Gaeilge?
Nuair a labhraítear faoi sheachadadh idirghlúine na Gaeilge, is ar bonn clainne a shamhlaítear an próiséas sin go minic.
I measc na staitisticí a thagann chugainn ón tsochtheangeolaíocht, feictear go mbíonn tionchar níos mó ag teanga na máthar ná an athar ar an ndóchúlacht go labhróidh na páistí Gaeilge.
Más Gaeilge a labhraíonn an mháthair, is mó seans go mbeidh an teanga ag na leanaí, beag beann ar theanga an athar. Léamh amháin air seo ná an tábhacht a imríonn an teaghlach núicléach i seachadadh idirghlúine na “máthairtheanga”. Léamh eile air, dar ndóigh, ná nach amháin go dtiteann an dualgas ar mhná go minic formhór an obair tí – aire a thabhairt do na páistí ach go háirithe – a dhéanamh, ach go bhfuil todhchaí iomlán na Gaeilge ag brath orthu chomh maith.
Ach i sochaí atá go hiomlán dírithe ar an mBéarla, is dúshlán ollmhór agus beagnach dodhéanta é d’fhormhór theaghlach na tíre seo – teaghlaigh ina bhfuil Gaeilge líofa ag na tuismitheoirí ina measc – leanaí a thógáil le Gaeilge.
Is gá a bheith i do “ghníomhaí teanga” agus “a bheith de shíoraí ag faire amach” le tabhairt faoin dúshlán sin, dar le Peadar Mac Fhlannchadha, ina aiste ar an gceist céanna, An Tuismitheoir mar ghníomhaí.
Tá na staitisticí is déanaí ó thaighde eagraíocht amháin, Tuismitheoirí na Gaeltachta, duairc go maith maidir le héifeacht na stráitéise seo chun an Ghaeilge a thabhairt slán – níl ach 23% de theaghlaigh Ghaeltachta ag tógáil a gcuid páistí le Gaeilge.
Mar is léir, is gá dúinn seachadadh idirghlúine na Gaeilge a thuiscint i gcomhthéacas an phobail, ní mar rud atá teoranta d’obair teaghlaigh aonaracha. Is próiséas é a tharlaíonn, ní sa mionaonad clainne amháin, ach ar bonn phobail?
Más ea, is ar na líonraí pobail uile a thugann tacaíocht don nglúin úr agus iad ag teacht aníos ar gá dúinn ár n-iarrachtaí a dhíriú, agus gan todhchaí na Gaeilge a fhágáil ar theaghlaigh bheaga aonaracha agus imeallacha.
Sa Ghaeltacht, agus san iar-Ghaeltacht tráth, ba theanga phobail agus ní teanga clainne amháin í an Ghaeilge, agus is sa phobal a tharla an t-aistriú ó ghlúin go glúin.
Sa lá atá inniu ann, mar a léiríonn an Dunbarrach ina leabhar nua, Síolta: pobail Ghaeilge úra agus na daoine a thóg iad, cé go leagann sé fhéin an-bhéim ar thábhacht na clainne don teanga, is i measc dlúthgreasán atá lonnaithe i bpobail áitiúla faoi leith is mó ar féidir borradh agus neartú na Gaeilge a thabhairt faoi deara, agus ní i measc teaghlaigh aonaracha amháin.
Ní sin le rá nach bhfuil tábhacht as cuimse leis na teaghlaigh atá ag tógáil a gcuid páistí le Gaeilge in ainneoin bhrú millteanach an Bhéarla, agus nach eiseamláir dúinn iad ar fad.
Is éard atá le rá ná gur snámh in aghaidh easa atá i gceist d’uireasa an bhonneagair phobail atá de dhíth chun an teanga a chur ar aghaidh ó ghlúin go glúin.
Más ar iarrachtaí teaghlaigh agus tuismitheoirí amháin atá todhchaí na Gaeilge ag brath, fágfar brú ollmhór ar na tuismitheoirí céanna. Ní hamháin sin, áfach, ach fágfar na Gaeil eile uile sa phobal mór, idir seanóirí, daoine aonair agus daoine gan leanaí, go hiomlán ar lár ón stréachailt chun an teanga a thabhairt ar aghaidh chuig an chéad ghlúin eile, is cuma cén bá atá acu don teanga, nó cén cumas agus saineolas agus taithí saoil atá acu maidir léi.
Agus fágfar ar lár chomh maith na páistí agus daoine óga fud fad na tíre atá ag fás aníos i dteaghlach gan Gaeilge – ach go háirithe páistí óga sa Ghaeltacht a d’fhéadfadh a bheith mar chuid de shlabhra neamhbriste idirghlúine na Gaeilge bíodh is nach bhfuil Gaeilge ag a dtuistí.
Is gá greasán leathan seirbhísí tacaíochta pobail a chur ar fáil chun cuidiú le pobail Ghaeltachta an seachadadh idirghlúine teanga sin a chur i gcrích ar bhonn phobail. B’fhéidir, ar an dóigh sin, gur féidir leis an bpobal i gcoitinne, agus ní tuismitheoirí amháin, a bheith páirteach i slánú na teanga agus i seachadadh na Gaeilge ó ghlúin go glúin.
Faraor géarr, áfach, tá go leor de bhonneagar sóisialta na Gaeltachta ídithe go mór le blianta fada anuas, mar thoradh díreach ar na gearchéimeanna dífhostaíochta agus tithíochta agus ar chiorruithe an rialtais.
Sa léamh seo ar an scéal, d’fhéadfaí a mhaíomh gur cinneadh d’aonghnó de chuid na n-údarás é gearradh siar ar sheirbhísí tacaíochta na Gaeltachta, agus ina leaba sin fás nó bás na Gaeilge a fhágáil faoi theaghlaigh aonair.
Gan an gréasán tacaíochta sin, gan Gaeilge á labhairt ag comharsana agus cairde, ní bheidh sna teaghlaigh atá ag tógáil clainne le Gaeilge ach eisceachtaí imeallacha.
Tá gá, mar a d’éiligh leithéidí Federici agus Kollontai, le réimse leathan seirbhísí pobail le dualgais athghiniúint shóisialta na sochaí a bhaint ón dteaghlach núicléach.
Ar an ábhar céanna mar sin, agus ag tógáil ar iarrachtaí pobail fud fad na tíre, an féidir greasán leathan pobail a aththógáil le tacú leis an aos óg agus leo siúd atá ag tógáil páistí le Gaeilge. Ní ar theaghlaigh núicléacha amháin ar féidir an dualgas maidir le athghiniúint phobail teanga na Gaeilge a fhágáil.
Má labhraíonn tú le duine i dteanga a thuigeann siad, téann sin isteach sa cheann. Ach, má labhraíonn tú leo ina dteanga féin, sroicheann sin croí-lár an duine. Cén teanga a thuigeann muid sa lá atá inniu ann? Agus cén teanga a labhraímid? An labhraíonn muidne teangacha, fiú – nó an labhraíonn teangacha trínne?
Ní furasta a rá… go háirithe nuair a labhraíonn gníomhartha níos airde ná focail, mar a deirtear. Céard í bunfhadhb ár linne? Chuirfeadh mise an t-aon phingean rua a bheadh agam gurb í an mhíchothromaíocht atá ann.
Rud a théann go smior i bhfeidhm ar chách. Míchothromaíocht a bhaineann le smacht agus cumhacht. Míchothromaíocht áiseanna agus achmhainní. Míchothromaíocht ghránna dho-mhaite atá ag dul in olcas in aghaidh an lae.
Agus de ghnáth, níl ach an tost balbh le cloisteáil ag screadaim amach ina coinne. I gcoinne an choráis mhíchothroma seo. An córas capitileach. Tóir an bhrabúis. An gealltanas go bhfaighfaimís i gcónaí níos mó ar son níos lú. An t-inneall fáis eacnamaíochta. Agus foinse féin na deighilte móra.
Ní hionnann sin ’s a rá nach bhfuil scataí móra daoine ag troid in aghaidh na míchothromaíochta domhanda – agus éiríonn leo srian éigin a chur uirthi, cé go bfhuil siad ag fulaingt fúithi freisin.
Ach ó thaobh an rialtais de, is annamh an dul chun cinn atá á dhéanamh. Táimse féin tuirseach. Go háirithe nuair a smaoiním ar an bPalaistín agus mé ag léamh tuarascáil na Náisiún Aontaithe – agus iad ag rá nach bhfuil aon dul chun cinn déanta i dtreo chuspóir an dá stát.
Is cuid den fadhb í an ‘réiteach’ sin, áfach, dar liom. Scéal (nó bréag) a thacaíonn leis an status quo amháin. Ag an am céanna, tá comharthaí suntasacha le feiceáil dúinn a leiríonn treo éigin eile.
Tá rialtas Stát Sé Chontae Fhichead na hÉireann, mar shampla, tar éis teacht amach á rá go hoscailte agus go poiblí go bhfuil Iosrael tar éis seilbh de facto a ghlacadh ar thalamh iomlán na Palaistíne cheana féin. Agus is fíor sin. Agus an rud atá fíor, is tábhachtach a aithint.
Grianghraf tógtha le cead ag ócáid dlúthpháirtíochta i gcathair Köln ar an 15 Bealtaine 2021
Níor fhágamar slán go fóill leis an ambasadóir Iosraelach áfach, agus is trua nár cuireadh an Bille um Ghníomhaíocht Eacnamaíoch Rialaithe (Bille na Críche faoi Fhorghabháil) fós i bhfeidhm mar gheall ar Chomhrialtas Fhianna Fáil, Fhine Gael, na nGlasaigh agusmar gheall ar an Aire Gnóthaí Eachtracha, Simon Coveney.
Ní féidir linn cur leis an uafás ag breathnú air mar ábhar spéise. Is í an Eoraip an dara bloc trádála is mó atá ag Iosrael, tar éis na Stát Aontaithe. Ba cheart dúinn ár dtionchar a úsáid chun dlí idirnáisiúnta a chur chun cinn. Mar is eol do chách. Mar a chan Cohen.
Grianghraf tógtha le cead ag ócáid dlúthpháirtíochta i gcathair Köln ar an 15 Bealtaine 2021
Tá an t-Aontas Eorpach (in éineacht leis an “gcomhphobal idirnáisiúnta”) tar éis smachtbhannaí a chur ar an tSín mar gheall ar sharú ar chearta an duine i gcoinne na Moslamach Uyghur – agus gach cosúlacht air go bhfuil cinedhíothú ar siúil ansin. Céard is ciall le “dlí idirnáisiúnta” agus “nie wieder” mura ndéanaimid é a chosaint?
Ach cén fuadar atá fúthu? Fuadar ar bith, is cosúil. Ní hiad lucht an rialtais atá ag tuilleamh níos lú ná €5 in aghaidh an lae. Ní hiad siúid atá ag teitheadh ón gcogadh. Ní hiadsan atá gan dídean nó a bhfuil buairt orthu nach mbeidís in ann cíos na míosa seo chugainn a íoc.
Ní hiad atá á mbá sa Mheánmhuir. Níl iontu ach lucht an chompoird agus is cuma sa tsioc leo faoin dream eile. Tá siad ar aon intinn amháin mar is gnáth – meon an ghnó mar ba ghnáth – fiú in ainneoin na paindéime – agus tá siad ag súil go mór go leanfaidh rudaí ar aghaidh ‘á fheabhsú’ go deo.
le feiceáil ar lampa sráide sa Köln
Cad chuige todchaí na nGael? Nó fiú todchaí an Chinne Dhaonna? Nach chun báis amháin atá muid uile seolta? Ach idir an dá linn? Bainfimis úsáid agus sult as ár gcoirp, labharaímis ár dteangacha, agus déanaimis ár seacht ndícheall chun an scrios agus an mhíchothromaíocht, anseo agus mórthimpeall orainn, a laghdú.
Is deis í an t-am atá ag sleamhnú thart, ag pléascadh agus ag titim as a chéile anseo ’s ansiúd, agus níl aon leigheas air sin. Is ionann an deis agus an dúshlán.
Níl uainn ach an Domhan uilig.
Agus tá an chathair fós breac le tithe folmha. Tá 36,000 i mBaile Átha Cliath amháin, más buan mo chuimhne, agus 240,000 sa stát, gan tithe saoire san áireamh.
Ní tithe atá iontu ar aon nós – níl ann ach infheistiú. Níl ann sna tithe folmha úd ach airgead. Is seirbhís bhainc atá ann. Chuir David Graeber i gcuimhne dúinn ina leabhar Debt: the First 5000 Years nach bhfuil ann sa chóras airgid ach córas creidmheasa.
Is léir go gcreideann muid fós sa chóras sin, mar bainfimid úsáid as lá i ndiadh lae. Anois, nach bhfuil ár lán feasa againn go bhfuil an córas féin lofa – gur contúirt bháis don chine daonna é a scarann óna chéile muid agus a scriosann an plainéad dúinn, an t-aon bhaile amháin a bheidh againn uilig feasta?
“Homes for people, not for profit”
Túr dorcha airgid, tógtha i gcathair Köln
Is do lucht an bhrabúis atá an córas tithíochta ag soláthar. Mar a thug Richard Dawkins le tuiscint tráth ina leabhar The Selfish Gene – tá lucht an chaipitil i seilbh ag an víreas caipitleach féin; agus sin atá á dtiomáint. Ar tóir níos mó ar son níos lú atáthar, de shíor. Agus tá an barr bainte amach acu dá bharr.
Téann siad ó neart go neart, ag folmhú na gcathracha agus ag scriosadh an phlainéid, agus ag cur an mhilleáin ar an duine bocht, ar na Moslamaigh, na teifigh, na Giúdaigh, srl.
Ligtear dóibh dul ó neart go neart. Tugtar luach saothair dóibh, m.sh. luamh nua Bezos. Ina n-éagmais siúd, daoine éigin eile a bheadh ann. Mar is fadhb shistéamach atá ann. Agus cumhacht sistéamach a rialaíonn ina bhfabhar.
Ní bheadh an saibhreas sin ar fad acu murach ár ndlíthe, ár gcóras airgidis, ár rannpháirtíocht, ár gciontacht. Tá géarghá anois ann córas eile a chruthú le chéile – córas a oireann dúinn ar fad.
Ní leor an t-eolas sin amháin, áfach. Mar is eol do chách. Tá athrú creidimh ag teastáil uainn chomh maith, chun muid a spreagadh. Agus tá comharthaí ann – ar nós na pandéime agus blocáil an Chanáil Shuais ag an Evergreen – a mheabhraíonn dúinn go bhfuil teannais phléascacha agus laigí ann sa chóras féin.
Is suíomhanna straitéiseacha iad seo a bhféadfadh muid ár gcumhacht féin a dhíriú orthu agus ár leas féin a chur chun tosaigh. B’fhéidir go mbainfaimis amach an lá a labhróimis an fhírinne. I mbéal agus i ngníomh. Ach is dúshlán a bheidh ann, gan aon ráthaíochtaí…
An dtiocfaidh ár lá choíche?
Le Darragh de Paor, atá ag cur faoi sa Ghearmáin i láthair na huaire
Tá lucht oibre Debenhams fós á dtréigint ag an gcomhlacht ó scaoileadh iad uilig chun bealaigh i rith Mí Aibreáin. Chinn lucht bainistíochta an chomhlachta na siopaí uilig sna Sé Chontae Fhichead a dhúnadh de bharr nach raibh brabús mór go leor á dtuilleamh acu.
Bhí buairt ann le tamall anuas i measc na n-oibrithe go ndúnfaí na siopaí sna Sé Chontae Fhichead, óir ní raibh an brabús céanna á ghiniúint acu is a bhí ag na cinn i Sasana. Thapaigh bord bainistíochta an chomhlachta an deis a thug an ghéarchéim Covid i mbealach soiniciúil.
Is mná iad na hoibrithe den chuid is mó agus roinnt mhaith acu ag obair leis an gcomhlacht leis na blianta fada ó aimsir Roche’s Stores.
Ainneoin é sin, níl cúiteamh ar bith curtha ar fáil ag Debenhams do na hoibrithe dílse seo. Sheol an comhlacht ríomhphost chuig na hoibrithe go luath i ndiaidh do na srianta dianghlasála a bheith curtha i bhfeidhm inar dúradh leo go raibh siad á ligean chun bealaigh
Míníodh sa teachtaireacht nach mbeadh pacáiste scartha ar bith ar fáil agus gur chóir do na hoibrithe cúiteamh a lorg ón stát.
Idir an dá linn, eagraíodh feachtas agóide. Ní raibh bealach ar bith ag na hoibrithe labhairt amach ar a son féin le linn na paindéime, seachas agóidí a eagrú lasmuigh de na siopaí a bhí dúnta.
Eagraíodh agóidí ar Shráid Mhic Anraí i mBaile Átha Cliath, i dTamhlacht agus i mBaile Bláinséir i mbruachbhailte na cathrach, i bPort Láirge, Gaillimh, Corcaigh agus in áiteachaí eile nach iad. Bhí na hoibrithe airdeallach ar an scaradh sóisialta agus iad i mbun agóide agus bhí mascanna agus láimhíní á gcaitheamh acu.
Ba dhíol suntais é d’oibrithe Debenhams nach bhfuil spéis dá laghad ag na Gardaí cur isteach ar na hagóidí atá á reáchtáil go rímhinic ag faisistithe amhail Gemma O’Doherty.
Tá lámh mhór ag Banc na hÉireann san eagraíocht a stiúrann Debenhams. Tá na hoibrithe anois ag éilimh ar an mbanc sin agus ar an rialtas an rud ceart a dhéanamh agus cúiteamh a íoc leis na hoibrithe.
Ar ndóigh, agus bancanna na tíre tar éis na scórtha de bhilliúin euro a fháil ó cháiníocaitheoirí le dhá bhliain déag anuas, cheapfá go mbeidis ag iarraidh an cothrom na féinnne a thabhairt do chosmhuintir na tíre gan aon ghá le feactasaíocht.
Tá oibrithe Debenhams tar éis tosaíochtaí an stát chaipitligh a léiriú go soiléir. Tugtar tús áite do na comhlachtaí móra, na bancanna agus, fiú, na faisistithe. Is mithid dúinn seasamh le hoibrithe Debenhams agus ár nglór a ardú ar a son.
