Sa tsraith alt seo breathnófar ar impleachtaí na géarchéime corónaí. An uair seo caithfear súil ar Ghaeltacht Thír Chonaill.

Le blianta anuas, tá muid ag caint anseo i nGaeltacht Dhún na nGall faoin dochar atá déanta don cheantar seo ó thit an tóin as an gheilleagar i 2008.

Ó shin, druideadh óstáin, cailleadh jabanna, d’imigh comhlachtaí amach as an Eastát Gnó ar an Screabán, chaill muid cúig oifig poist agus dhruid an AIB an chraobh a bhíodh acu i nGaoth Dobhair.

Anois tá géarchéim an choróinvíris againn agus níl a fhios againn cé hiad na himpleachtaí a bheas aige sin ar shaol an cheantair seo.

Ach thug Banc na hÉireann leideadh dúinn ar an chineál rud atá romhainn mar phobal.

Cúpla lá i ndiaidh do dhaoine toiseacht ar an scaradh sóisialta, d’fhógair siad go raibh siad ag druid cúig chraobh bheag i gContae Dhún na nGall, craobh an Bhun Bhig ina measc.

Ar ndóigh, dúirt siad gur rud sealadach a bhí ann ach is beag duine sa cheantar seo a chreidfeadh iad. Mar níl an dara rogha acu. Is tionscnamh caipitileach é Banc na hÉireann agus ní thuigeann siad ach an rud amháin – brabach.

Mar sin de, má fheiceann siad go bhfuil siad ag déanamh níos mó airgid de thairbhe go bhfuil craobhacha beaga tuaithe druidte, cén fáth go bhfosclódh siad arís iad nuair atá an ghéarchéim seo thart?

Beidh sé mar an gcéanna ar fud na tíre. Bainfidh na caipitiligh úsáid as achan chleas le brabach a gcomhlachtaí a mhéadú agus tiocfaidh an stát lena dtarrtháil má tá siad i bponc.

Tabharfar reachtaíocht éigeandála isteach leis an córas a chosaint agus titfidh sé orainne seasamh ina éadan.

De réir mar a théann an ghéarchéim seo ar aghaidh, beidh cur i gcéill an stáit níos soiléire.

Tá cuid de feicthe againn cheana féin. Polaiteoirí ag moladh oibreannaí sa tseirbhís sláinte nuair a dhiúltaigh siad pá ceart a thabhairt daofa roimhe seo. Dualgaisí troma ag titim ar oibreannaí siopa nach bhfuil fiú conradh ceart oibre acu. Éiríonn liosta na fimíneachta níos faide in aghaidh an lae.

Tá sé soiléir anois do achan duine nach bhfuil an córas caipitileach ábalta réiteach a fháil ar an ghéarchéim seo mar ní thuigeann siad an tábhacht atá le pobal láidir, buan, inmharthana.

Ach tuigeann muidne.

Cha dtig linn pilleadh ar an dóigh a bhí rudaí.

Tá domhan úr le tógáil againn.

Dea-Scéal do thodhchaí na Gaeltachta mar phobal beo bíoga bríomhar a bhí san ollchruinniú a d’eagraigh ár gcomrádaithe Teacht Aniar sna Forbacha ón Aoine go dtí an Satharn. Tháinig coistí pleanála teanga ó cheantair Ghaeltachta ar fud na tíre le chéile le cinntí a ghlacadh faoina bhfuil i ndán don ghluaiseacht ar son todhchaí na Gaeltachta.

Bhí toscaireacht láidir ag Misneach i láthair ann. Bhí toradh maith ar an obair agus tá na coistí pleanála ag tógáil céimeanna móra chun cinn. Tá an-mhisneach againn go mbeidh rath agus bláth ar an iarracht seo agus go dtabharfaidh sé dúshlán an stáit nach bhfuil ag freastal mar is cóir ar mhuintir na Gaeltachta. Tá nuacht le teacht faoi seo fós. Impíonn muid ar Ghaeil ar fud na tíre a bheith páirteach sa phróiseas thábhachtach seo. Coinneoidh muid ar an eolas sibh. Read More

Caint a thug Ben Ó Ceallaigh, rúnaí Misneach, in OÉ Gaillimh in Aibreán 2018

A talk given by Ben Ó Ceallaigh, Misneach Secretary, in NUI Galway in April 2018

I’ve given lots of talks based on my PhD where I talk about deindustrialisation, employment, emigration and so on, so instead of that today I want to give a slightly different talk and discuss some points that I’ve been thinking about but haven’t had the chance to present yet.

So, it might be a bit rough and ready but I’ll give it a go and will be looking forward to hearing your thoughts on the matter afterwards.

As many of you know it’s extremely commonplace in literature on language loss and revival to see “economic forces” listed as a key causal factor driving language shift. Read More

Is cúis bróin gur éirigh le polasaí éagórach an rialtais i leith Oileán Thoraí scoilt a chruthú i bpobal an oileáin. Ba cheart go n-éistfí le  muintir Thoraí ón chéad lá ariamh ach ina áit sin shocraigh an rialtas conradh seirbhíse farantóireachta gan dul i gcomhairle le pobal Thoraí.

Tá Misneach ag tabhairt tacaíochta do phobal Thoraí san fheachtas ar son seirbhís cheart farantóireachta don phobal le tamall anois agus leanfaidh muid dó sin fhad is a bhíonn muintir Thoraí féin i mbun feachtasaíochta.

Dúirt urlabhraí de chuid Misneach, Seanán Mac Aoidh: Read More

D’fhreastal urlabhraí de chuid Misneach, Kerron Ó Luain, ar chruinniú de Choiste Oireachtais na Gaeilge, na Gaeltachta agus na nOileán inné ag a pléadh an Bille nua chun leasú a dhéanamh ar Acht na dTeangacha Oifigiúla.

Bhí suas le tríocha moladh seolta ag Misneach ag an gCoiste roimh réidh, ina measc moltaí faoin nGaeilge a chosaint sa láthair oibre, cead an teanga a úsáid sna cúirteanna a dheimhniú agus go mbeadh ainmneachaí comhlachtaí as seo amach i nGaeilge amháin.

Léigh Ó Luain ráiteas gairid amach roimh dó ceisteannaí a fhreagairt ar na moltaí: Read More

Bhíos ar bhád mór farantóireachta le déanaí ag dul trasna Mhuir Éireann. Is tábhachtach an turas agam é. Ar nós na mílte eile, thall i London a saolaíodh mé do bheirt imirceach Éireannach. Ábhar machnaimh bheith ag filleadh i dtreo na háite ar saolaíodh mé ach nárbh as mé, ag samhlú mo mhuintire ag tabhairt fén dturas céanna. Bheartaíos, de bharr an mhaoithneachais seo, tús aistir a chaitheamh i mo sheasamh ar deic agus mullaí Bhinn Éadair a fhaire á slogadh ag íor na spéireach.

Theastaigh uaim féachaint cén fhad thógfadh sé ar na faoileáin éirí as bheith ag guardall timpeall an árthaigh siar is aniar, agus filleadh ar chóngaracht an chósta ar chuma eitleog.

Níl samhlaoid is mó i m’aigne ná an fharraige. Ár gcuid amhrán ar maos léi. Gan treabh againn nár ghaibh duine dá sinsear thairsti tráth. D’fhiafraíos d’antraipeolaí cad ba dhóigh leis a thug ar na dreamanna is luaithe an turas a thabhairt an chéad lá. Dúirt sé gur dhóichí gur ag teitheadh a bhíodar. Read More

Le heagla mhór go mbánófar an t-oileán, tá agóid eagraithe ag muintir Thoraí don tseachtain seo chugainn. Beidh ionadaithe Thoraí i mbun agóide taobh amuigh den Dáil i mBaile Átha Cliath ar an Chéadaoin, an 14ú Feabhra, ón 10r.n. ar aghaidh. Tá siad ag iarraidh ar lucht tacaíochta a theacht amach agus a bheith i láthair fá choinne a 11r.n.

Tá Roinn na Gaeltachta ag tairiscint seanbhád farantóireachta do mhuintir Thoraí atá os cionn 40 bliain d’aois. Bád seanchaite atá ann nach bhfuil fóirsteanach don fharraige idir Toraigh agus an mhórthír, a bhfuil cáil uirthi as a bheith thar a bheith garbh. Tá sé ráite fiú ag teaghlaigh áirithe ar an oileán go bhfágfaidh siad an t-oileán mura gcuirtear seirbhís cheart farantóireachta ar fáil.

Ag labhairt dó fán agóid, dúirt urlabhraí de chuid Misneach, Seanán Mac Aoidh: Read More

[Foilsíodh an t-alt seo don chéad uair i 2015, ach tá go leor de na hargóintí ann fós tráthúil go maith nuair a thagann sé chuig stádas na Gaeilge sa stát]

An Bunreacht, Airteagal 8: ”Ós í an Ghaeilge an teanga náisiúnta is í an phríomhtheanga oifigiúil í. Glactar leis an Sacs-Bhéarla mar theanga oifigiúil eile.”

Tá fhios ag Tadhg an mhargaidh nach bhfaighidh tú seirbhís fríd Ghaeilge i mórchuid na n-oifigí poist fríd an tír seo. Tá fhios againn uilig nach mbeidh ach maslaí agus droch-mheas i ndán duit, cuid mhaith den am má labhraíonn tú Gaeilge le Garda.

Read More

Seirbhís cúram leanaí druidte ag na húdaráis i ngaeltacht Thír Chonaill.

Sa tseachtain chéanna a tháinig tuairisc amach ag léiriú uafás an mhíbhuntáiste sóisialta sa Ghaeltacht, cuireadh deireadh le seirbhís a thug cúram do leanaí agus fostaíocht do dhaoine fásta go hiomlán trí Ghaeilge i nGort A’ Choirce .

Léirigh an grúpa feachtasaíochta MISNEACH a mhíshástacht go bhfuil muintir na Gaeltachta fágtha arís in áit na leathphingine ag na húdárais agus go bhfuil foirgneamh eile fágtha ar díomhaoin i nGaeltacht Thír Chonaill.

Read More